Svake godine obeležavamo Svetski dan borbe protiv tuberkuloze 24. marta kako bismo podigli svest javnosti o zdravstvenom, socijalnom i ekonomskom uticaju tuberkuloze i skrenuli pažnju na usmeravanje napora ka eliminaciji tuberkuloze kao javnozdravstvenog problema.
Ove godine obeležavamo 137. godišnjicu objave dr Roberta Koha o otkriću bacila tuberkuloze, uzročnika ove bolesti.
Uprkos značajnom napretku ostvarenom u kontroli tuberkuloze u poslednjih nekoliko decenija, prema podacima Svetske zdravstvene organizacije iz 2017. godine tuberkuloza predstavlja deseti po učestalosti uzrok smrti u svetu i vodeći uzrok smrti od jednog infektivnog agensa, učestaliji u odnosu na HIV/AIDS.
Procenjeno je da je ukupno 10 miliona ljudi obolelo od tuberkuloze u 2017. godini, od toga oko 1 milion dece. Od ukupnog broja obolelih tek je 60% registrovano. Tokom iste godine, od tuberkuloze je svakoga dana umiralo više od 4500 osoba.
Ozbiljnost nacionalnih epidemija je veoma različita u zemljama. U 2017. bilo je manje od 10 novih slučajeva na 100 000 stanovnika u većini zemalja sa visokim prihodima, dok je više od 150 na 100 000 dijagnostikovano u većini zemalja sa najvećim opterećenjem tuberkulozom (Indija, Kina, Filipini, Pakistan, Nigerija, Bangladeš i Južna Afrika).
Rezistentna tuberkuloza predstavlja veliku pretnju zdravlju i može ugroziti dugogodišnji napore i ostvarene rezultate u suzbijanju ove bolesti. Tokom 2017. godine zabeleženo je 558 000 novih slučajeva tuberkuloze rezistentne na rifampicin u svetu, od čega je 457.000 imalo multirezistentu tuberkulozu. Skoro polovina (47%) slučajeva multirezistentne tuberkuloze su bili stanovnici Indije, kine i Ruske Federacije. Procenjuje se da tek jedna četvrtina obolelih od rezistentnih oblika tuberkuloze ima pristup lečenju.
Pored rezistentne tuberkuloze, ko-infekcija tuberkulozom i HIV-om, migrantska kriza, neravnomerna raspodela finansijskih resursa su glavne prepreke eliminaciji tuberkuloze kao javnozdravstvenog problema u svetu.
U Evropskoj uniji i Evropskoj ekonomskoj zajednici godišnje se prijavljuje oko 60 000 slučajeva oboljevanja od tuberkuloze. Stopa prijavljivanja se smanjuje samo za oko 5% svake godine. Potreban je pad od najmanje 10% da bi se postigli ciljevi održivog razvoja i ciljevi globalne strategije za eliminaciju TB kao javnozdravstvenog problema.
Srbija se, kao i svake godine, i 24. marta 2019. godine pridružuje svetskoj kampanji obeležavanja Svetskog dana borbe protiv tuberkuloze pod sloganom „Vreme je“ pozivajući sve nosioce programskih aktivnosti i zajednicu na održavanje kontinuiteta u posvećenosti borbi protiv tuberkuloze, poboljšanje dijagnostike i lečenja ove bolesti, smanjenja stigme i diskriminacije, povećana ulaganja u aktivnosti programa kao i sa ciljem skretanja pažnje na problem rezistentne tuberkuloze koji obuhvata jednu trećinu svih potvrđenih rezistencija na antimikrobne agense, kao i upotrebu duvana među obolelima kao rastući problem.
Mreža Instituta/zavoda za javno zdravlje će zajedno sa zdravstvenim ustanovama i organizacijama Crvenog krsta Srbije u gradovima i opštinama i drugim partnerima sprovesti brojne zdravstveno promotivne aktivnosti u cilju podizanja nivoa znanja zdravstvenih radnika i populacije o značaju prepoznavanja i ranog otkrivanja tuberkuloze, pravovremenog započinjanja lečenja i istrajnosti u pridržavanju terapijskom režimu u cilju uspešnog završetka lečenja čime se sprečava dalje širenje bolesti.
Republika Srbija beleži kontinuiran trend smanjenja stope prijavljivanja tuberkuloze, sa 37/100.000 u 2003. godini na 11/100.000 stanovnika u 2017. godini, što je svrstava među zemlje sa niskim opterećenjem tuberkulozom u regionu Evrope. U 2017. godini prijavljeno je 743 osobe obolele od svih oblika tuberkuloze, što čini notifikacionu stopu od 11 na 100.000 stanovnika.
Nacionalni program kontrole tuberkuloze u Republici Srbiji sprovodi se u okviru Programa zdravstvene zaštite stanovništva od zaraznih bolesti. Nosioci realizacije programskih aktivnosti su zdravstvene ustanove i drugi oblici zdravstvene službe, državna uprava i organizacije civilnog društva.
Savremena kontrola tuberkuloze i sveobuhvatan zadatak eliminacije tuberkuloze kao javnozdravstvenog problema u grupi zemalja sa niskom stopom tuberkuloze, kojoj Republika Srbija pripada, podrazumeva dalje širenje obima i dometa dijagnostičko terapijskih intervencija koje uključuju brzu dijagnostiku tuberkuloze, potpun obuhvat testiranjem rezistencije uzročnika na lekove, dostupnost novih lekova za lečenje rezistentnih oblika bolesti, dijagnostiku letentne tuberkulozne infekcije i prevenciju aktivne tuberkuloze kao i kontrolu upotrebe psihoaktivnih supstanci.
Vreme je za:
- Savremeniji program prevencije i kontrole tuberkuloze
- Savremenije vodiče za dijagnostiku i lečenje svih oblika bolesti
- Dostupnost novih lekova za rezistentne oblike bolesti
- Bržu dijagnostiku bolesti
- Bolji obuhvat testiranjem rezistencije uzročnika na lekove
- Dijagnostiku latentne tuberkulozne infekcije i prevenciju aktivne bolesti
- kontrolu upotrebe duvana i pomoć u odvikavanju obolelih od tuberkuloze
- Multidisciplinarnu i multisektorsku saradnju na postizanju boljih rezultata lečenja